Kürt Şiirine Genel Bakış

Kundir

Paylaş

Paylaş

0 Beğenme

Yorum Yaz

Favorilere Ekle

• 0

  Mutlu

• 0

  Eğlenmiş

• 0

  Şaşırmış

• 0

  Kızgın

• 0

  Üzgün

Kürtçe şiirler hakkında sitemizde birçok kürtçe şiir sözlerini paylaştık. Bugün ise Kürt Şiirine Genel Bakış başlıklı makalemiz ile Kürt Edebiyatı konusunu ele alıp Kürt şiirlerin edebiyattaki yeri hakkında konuşacağız. Önemli Kürt şairlerinin sözleri ve şiirleri ile donattığımız makalemizde elimizden geldiğince faydalı bilgiler vermeye çalıştık. Örneğin Mem û Zîn şiirinin önemi konusu ile Kürt edebiyatının önemli mesnevi şairleri konusunun epey yararlı olacağını düşündük ve büyük bir araştırma sonucu objektif bir biçimde bunları kaleme almaya çalıştık, Kürt edebiyatı şairleri hakkında bilgiler verdiğimiz bu makalemizi umarım beğenirsiniz.

Kürt Şiirine Genel Bakış

Edebiyat her toplumun en önemli unsurlarından biridir. Edebi unsurlar toplumların yaşayış biçimlerini sanatsal öğelerle ele alır ve topluma bu şekilde yansıtmaktadırlar. Bu nedenle edebiyatın var olması her toplumun mihenk taşlarından biridir. Edebiyat içerisinde şiir, hikaye, roman, deyişler vs… gibi belirtebileceğimiz pek çok unsuru barındırmaktadır. Duyguların edebi yolla anlatım biçimi önemli unsurlardan biridir. İnsanların geleneklerini, göreneklerini tarihi bir süzgeçten geçirip olayları sanatsal boyutlarda anlatmak sanatın en önemli açılarından biridir. Kürt edebiyatı da Kürt halkının yaşayış biçimini, geleneklerini göreneklerini tasvir eden önemli özellikler içermektedir. Kürt edebiyatında şiirler başlı başına kendini göstermektedir. Kürt Şiirine Genel Bakış Kürt toplumunun yaşam biçimini, sevinçlerini, kederlerini, umutlarını yansıtmaktadırlar. Kürt halkının dünya görüşünü anlatan önemli bir sanat şeklidir. O halde Kürt şiirlerine genel bir bakış açısı ile anlatalım.

Kürt Şiirleri Ve Şairleri

En sevilen Kürt şairleri kimlerdir? sorusunu sorsak her kafadan bir ses çıkacaktır. Bizler de şairler arasında seçim yapmadan Kürt Edebiyatına katkısı olan herkesin değerli olduğuna inanıyoruz. Kürt edebiyatının büyük şairlerinden Mela Huseyne Bateyi klasik edebiyata büyük katkılarda bulunan şairlerden biri olmuştur. Özellikle 15. yüzyılda farklı eserlere imza atmış olan şairin şiirlerine müthiş olarak adlandırılacak betimlemeler söz konusudur. Bir diğer Kürt şair Arjen Aridir. Şairin en çok bilinen şiiri ‘’Öpücükler gömdüm bir vadiye’’ adlı şiirdir. Bu şiir bestelenip şarkılarda hayat bulmuştur. Dizeleri ise şöyledir;

Savaştır şimdi benim gibi şiir

Ne zaman sürerseniz kavramları kandan

Acılardan mısralar, matemlerden dörtlükler

O zaman okuyun bu şiirimi

O zaman aşk sızacak bu şiirimden…

Kürt edebiyatının bir diğer şairlerinden olan Şerko Bekes-Çar Zarok’un şiirleri daha çok protest şiirler üzerinedir. Şair 4 çocuk adlı şiiri ile tanınan ve bunun gibi pek çok şiiri ile edebiyat dünyasına kendini tanıtmış şairlerden biridir. Şair duygularını şiirlerinde içinden geldiği gibi yansıtmış ve insan üzerine kurulu temaları işlemiştir. Dört çocuk adlı şiiri tam anlamı ile düşündürücü ve bir o kadar protest olarak kabul görmüş şiir olmuştur.

İran’da Fars, Türk, Arap ve Kürt dört çocuk,

Bir adamın resmini çizdiler

Birincisi başını, ikincisi bedenini

Üçüncüsü kollarını ve bacaklarını

Dördüncüsü bıraktı omzuna silahı !

Ayrıca şair genellikle şiirlerini Kürtçe’nin soran lehçesi ile yazmıştır. Bir diğer soran lehçesi ile yazan şairlerden biri de şair Abdullah Peşew ‘dir. Kürt şiirine farklı bir boyut kazandırmıştır şiarın eserleri. Yine sanatçı Mehmet Atlı tarafından bestelenmiş şiirleri vardır. Kürt şiirinin bir diğer sevilen şairlerinden olan Renas Jiyan daha çok mitolojik incelemelere dair şiirler yazmıştır. Şiirlerinde yaşanmışlıkları ve zaman diliminde yaşananları kaleme almıştır. Kürt edebiyatının kadın şairlerinden olan Gulizer-Dia şiirleri ve duruşu itibarı ile etkileyici bir şair olmuştur. Gulizer daha çok kadın imgeleri ve kadınların yaşam alanında yer aldığı süreci sorgulamıştır.

kürtçe şiirler

Kürtçe Şiirlerin Antolojisi

En güzel kürtçe şiirler şüphesiz Ehmedê Xanînin kaleminden çıkmıştır. Bizlerde Kürtçe şiirlerin antolojisini anlatmaya çalışırken Ehmedê Xanî üzerinde çok duracağız. Kürt şiirleri binlerce yıllık bir geçmişe sahiptir. Yaklaşık olan Kürt edebiyat dünyasında yaklaşık olarak 293 şairin 520 şiiri derlenmiş ve Selim Temo Tarafından kitaplaştırılmıştır. Kürt edebiyatında Kürtçe şiirler değişen sosyolojik yapının yanında Kürtlerin dünden bu güne yaşadığı süreçleri anlatırken bir yandan duygusallığı da ön planda tutmakta olan bir edebi dile sahiptir. Mesnevi şiirlerinden tutunda, batı ve doğu mezhebini anlatan içerikler, klasik edebiyat ve çağdaş şiire kadar Kürt şiirlerini tanımlamak önem taşımaktadır. Kürt şiiri köklü bir değişimin en önemli mihenk taşlarından biridir. Şiirler her yönü ile kürt toplumunu ve yaşamını ele almıştır. Kürt edebiyatının en önemli şiirlerinden biri de ‘’Mem ü Zin’’ adlı şiirdir. Kürt Şiirine Genel Bakış Mem û Zin şiiri Kürt edebiyatında en çok bilinen şiirlerden biridir. İçeriğine bakıldığında gerçekten hem dil olarak hem de ifade biçimi olarak farklılığı ile ön plana çıkmış şiirlerden biridir. Kürt edebiyatı şiirlerinin özellikleri nelerdir ?

• Kürt şiirleri Kürtçe ve lehçeleri ile yazılmıştır.
• Şiirlerin dili yalın ve bir o kadar protest yapısı ile yaşanmışlıklara yere veren yapıdadır.
• Kürt şiirleri klasik dönemde en zengin sürecini yaşamıştır.
• Klasik dönemde en önemli şairleri en özel şiirleri yazmışlardır.
• En önemli şairlerden birisi de Melaye Ciziri’dir.

ilgili içerik Kürt Sinemasının Geçmişi

Kürt Edebiyatının Önemli Mesnevi Şairi

Melaye Ciziri; divan şiirini esas alan şair dünya çapında da önemli şairlerden biridir. Özellikle Kürt tasavvufunu ortaya çıkarmış şairlerden biridir. Doğum tarihi hakkında kesin bir bilgi mevcut değildir. Ancak bazı şiirlerinde doğumu ile ilgili kısa anektodlara yer vermiş şairlerden biridir. Dini bilgisi son dereceyi olan şair önemli yelerden önemli hocalardan eğitimini tamamlamıştır. İmamlık yapan Ciziri şiirlerinde tasavvufun en güzel örneklerini yansıtmıştır. Şairin hayatının sonuna kadar kaldığı yer Cizre olmuştur. Şairin en çok tanınan şiiri ise ‘’Divanı ’’ adlı şiirdir. Divanı adlı şiirin birden fazla el yazması ile kaleme alınmıştır.

Ciziri pek çok duygu silsilesinde şiirler yazmıştır. Bunlardan biri de aşk kasideleri olmuştur. Engin bir alim ve bilgili bir tasavvuf şairi olan Melaye Ciziri Cizre sarayında prenses ve prenslere ders vermiş şairlerden biridir. O süreçte yazmış olduğu şiirleri dönemin Cizre Miri tarafından yanlış anlaşılmış ve şair idama cezasına çarptırılmıştır. Sonra idam cezasından vazgeçilip şair Diyarbakır’a sürgün edilmiş olarak kaynaklarda belirtilmektedir. Melaye Ciziri’nin şiirleri dünya çapında yorumlanmıştır. Bunlardan divanı şiiri Almanya’da basılmıştır. Yine bunun yanı sıra pek çok şairin şiiri de pek çok dilde basılıp yayımlanmıştır. Bunların arasında şiirlerin belli bir kısmı da edebiyat tarihinde yerini almıştır.

Mem u Zin Şiirinin Önemi

 Ehmede Xani’nin imkansız bir aşkı ele alarak yazdığı yaklaşık olarak üç yüz yıllık bir yapıtıdır. Şiir şairin yazmaya başladığı tarih 1690 olarak belirtilmiştir. Yazılmaya başladıktan 5 yıl sonra da yani 1695 yılında tamamlanmış bir şiir olarak kaynaklarda belirtilmektedir. Edebiyat tarihine damgasını vurmuş ve pek çok dilde basılıp yayımlanmış eserlerden biridir bu şiir. Aynı zamanda şiirin içeriği hikayeleştirilip sinema filminin de çekildiği bilinmektedir. Şiirin içeriği diğer dillere çevrildiğinde de bir o kadar etkileyici ve bir o kadar şiire has dilini korumaya muktedir bir eserdir. Filmi vizyona girdiğinde izleyenlerin çok duygulandığı filmin çıkışında yapılan söyleşilerde ortaya çıkmıştır. Böylesi etkili bir şiiri yürekten hissedemeyen biri nasıl yazabilir ki açıklamaları da yeni dönem şairlerinin yaptığı yorumlar arasındadır.‘’Aşktan Yüreği yanmışlar hele‘’

Diyor mısralarında şair. Güneş ve ay farklı bir duyguda dilleniyor şairin ruhunda ve kaleminde. Birbirlerine olan aşkın büyüklüğü ile ve bir o kadar imkansızlığı ile akıyor umutsuzluk dizelere.

Oy benim eflatun gecem

Vefakar yarenim

Yine hüzzamın arka bahçelerinde

Çoğalıyorum körpe düşler içinde

Başım dumanlı

Dünyam dar

Hiçbir hüzünlü şarkı efkarlandırmıyor beni

Senin efkarlandırdığın kadar

Sen

Arap sulu akşamlarda Zin

Ben

Gecenin kahırlarında Mem

Ne seni ne de bu hikayeyi incitemem… dizeleri ile devam ediyor şiir.

Şiir baştan sona okunduğunda içerisindeki duygu adeta işliyor diye yorumlanıyor tüm edebiyat yorumcuları arasında. Şairin en çok sevilen diğer şiirleri de başlıca şöyledir. Bir şair öldüğünde, Sitare, Nena, Yakamoz Sakini, Gri Tren Garı diye devam etmektedir. Şairin şiirleri hem aşk üzerine hem de yaşanmış insan ilişkilerini temel almaktadır.

Kürt Şiirinin Dünyaya Yansımaları

Kürtçe şiirleri ve şairleri değerlendirdiğimizde dünya üzerinde önemli etkileri olmuştur. Pek çok şairin şiiri pek çok dilde basılmış ve kitaplaştırılmıştır. Ayrıca şiirler tasavvuf konulu yazılmış, modern edebiyata da uyarlanmış pek çok eser dünya edebiyatında yerini almıştır. Pek çok şiiri edebiyatta yankılar uyandırmıştır.

Yine okunmaya değer pek çok edebi unsurlar, şairler ve hikayeler Kürt edebiyatının zenginliğini anlamamızda yardımcı olacaktır. Şiirlerdeki dilin özelliği ve  anlatılanların dil ile uyumu yıllar sonra da konuşulmaya devem edecektir.

ilgili içerik Kürt Edebiyatının En Çok Sevilen Şairleri ve Hayatları

Kürt şairleri ve alimleri ile tüm dünya edebiyatına yön verecek olan şiirler dillerde ve gönüllerde yer almaya devam edecektir. Kürt Şiirine Genel Bakış başlıklı makalemizde faydalı içerikler aktardığımıza inanıyoruz. Kürt Edebiyatı, Kürt Tarihi veya Kürt Sineması hakkında bilgiler için sitemizi takipte kalabilirsiniz.