Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Üyelerimize Özel Tüm Opsiyonlardan Kayıt Olarak Faydalanabilirsiniz
0
Mutlu
1
Eğlenmiş
0
Şaşırmış
0
Kızgın
Üzgün
Kürtlerle ilgili araştırma yapan kişilerin genellikle en çok merak ettikleri arasında Kürt Tarihinde Yer Alan İlkler yer almaktadır. Bizler bu makalemizde Kürt Tarihinde ve Kürt Edebiyatında yer alan ilklere değinip bununla beraber Kürt sinemasındaki ilkler hakkında da konuşacağız. Bu yazı dizimizde Kürtlerin yaptıkları icatlar ve eserleri de görmeniz mümkündür.
İçindekiler:
Bilindiği üzere uygarlıkların genel kültürlerini oluşturan omurgalardan biri de edebiyat, sanat, film sektörü gibi alanlardır. Toplumların ve devletlerin tarih yolculuğunda artlarında bıraktıkları yazılı bir delil ya da belge yerine geçen kültür – sanat etkinlikleri her zaman en önemli deliller olmuştur. Bu içeriğimizde de Kürt toplumu doğdu doğalı edebiyat, kültür, sanat alanındaki ilk tohumları atan önemli isimleri kaleme aldık. İşte İslam öncesi ve sonrası Kürt Edebiyatında yer alan ve tarihe ismini altın harflerle kazımış olan önemli isimler burada!
1 – Kürt toplumunda İslam öncesi tarihinde ilk yazılmış olan Kürtçe şiir Milattan önce 330 yılında Baraboz tarafından yazıldı.
2 – İslami döneme ait olan Klasik Kürt Edebiyatı’nın ilk şairi Baba Tahir Hemedanî Uryan ve Eliyê Heriri’dir.
3 – Kürtlere ait olan ilk dengbêjî Evdalê Zeynikê yazmış ve seslendirmiştir.
4 – İlk Kürt kadın dengbêj sanatçısı Susika Simo’dur. Kürt sanatçı Eski Sovyetler Birliği’nde yaşayan Kürtler içerisinde yer almıştır.
5 – Elî Dînewerî, Nesir alanında ilk eseri meydana getiren kişidir. Kürt yazar 820-895 yılları arasında yaşamış ve bilimsel konularda eserler sunmuştur. Kürt asıllı sanatçı, eserlerini daha büyük kitlelere ulaştırabilmek adına Arapça dilinde kaleme alıştır.
6 – Enver Mayi’ye göre milattan önceki zamanlarda yaşamış olan İlk Kürt edebiyatçısı Hewlêrli İbn Xalikan’dır.
7 – İnsanlık tarihinde yer alan İlk Kürt tasavvufçusu Melayê Cizîrî’dir. Ciziri 1570-1640 yılları arasında yaşamıştır.
8 – Kürt milli duyguları ilk olarak eserlerinde kaleme alarak temalandıran şair Ehmedê Xanê’dir. Ehmede Xane 1651-1706 yılları arasında yaşamıştır.
9 – Tarihte yer alan İlk Kürtçe Sözlük Ehmedê Xanî’nin tarafından yazıldı. Bu sözlüğün adı “Nubîhara Biçûkan”dır.
10 – Kürtçe dili grameri üzerine yazılan ilk kitabı XVI. Y.y. da Ali Teremoxî yazmıştır.
11 – 1390-1660 yılları arasında yaşayan Kürt şair Feqîyê Teyran, coşku ve heyecan dolu hareketli temalı şiirleriyle nam salan ilk Kürt şair olmuştur.
12 – 1417-1491 yılları arasında yaşamış olan Melayê Batê, ilk Kürtçe mevlidi yazan kişidir.
13 – Celaldet Bedirxan, ilk Latince yayım yapan Hawar dergisini 1930 yılında yayımladı.
14 – Hala kaynaklarda ulaşılabilen eserleri olan ilk kadın Kürt şairleri; Mah Şeref Erdelanî ile Mîhrîbana Berwar isimli kadınlardır. 1814-1865 yılları arasında yaşadıkları tahmin edilir.
15 – İlk Kürt tiyatrosu 1872 yılında Ebuzziya Mehmet Tavfik tarafından yazılmış ve oyuna konmuştur. Oyunun adıysa “Ecel-i Kaza”dır. Yani “Kaza ile gelen ölüm” anlamına gelir. Mehmet Tevfik, Orta Anadolu yaşamış olan Kürtlerindendir. Bu bilgi Sedat Ulugan’ dan alınmıştır.
16 – Tarihte yer alan ilk Kürt gazetesi: Kürdistan- Mikdat Mithat Bedirxan adıyla 22 Nisan 1898 tarihinde Mısır /Kahire’de yayımlanmıştır.
17 – Modern matbaanın icadından sonra yayınlanan ilk Kürt kitabı, “Mewlîdê Nebî” yani Peygamber Efendimiz’in Mevlidi’dir. 1899 yılında basılan bu kitap, Diyarbekir Litografya Basımevi tarafından yayımlanmış ve 400 adet basılmış.
kürt tarihi ilkleri
18 – Kurulan İlk Kürt cemiyeti: Kürdistan Azm-i Kavî Cemiyeti’dir. Bu cemiyet 1900yılında İstanbul’ da kurulmuştur.
19 – Kürt kadınlarının ilk kurduğu cemiyet: Kürt Teali Nisvan Cemiyeti’dir ve 1919 yılında İstanbul’da kurulmuştur.
20 – Tarihte kurulan İlk Kürt öğrenci cemiyeti: Kürt Talebe Cemiyeti ‘dir Yine 1912 yılında İstanbul’da kurulmuştur.
21 – Kürtlerin yazdığı ilk modern tiyatro tekst örneği ”Memê Alan”dır. Bu oyun 1918 yılında Ebdurrehim Rehmîyê Hekarî’nin tarafından yazılmıştır.
22 – Tarihte oynanan İlk Kürtçe piyes: ”Birîna Reş” yani Kara Yara’dır. Bu piyesi Musa Anter, Harbiye Askeri Cezaevi’ndeki hücresinde 1959 yılında yazmıştır.
23 – Türk Sinemasında işlenen ilk Kürt karakterler; 1977’de beyaz perdeye konulan “Deprem ve Zulüm”dür.
24 – Oscar’a aday gösterilmiş ilk Kürt filmi “Şîwenî Befir” adlı beyaz perde yapıtıdır.
25 – Tarihte yazılmış olan ilk Kürt romanı: Erebê Şemo “Şivanê Kurd” dür.
26 – İlk Fransızcaya çevrilen Kürt eseri “Mem û Zîn” dir ve Dr. Nurettin Zaza tarafından çevrilmiştir.
27 – Tarihte ilk Kürtçe şarkıya klip çeken kişi Ferhat Tunç’tur.
28 – Kürt kadınlarının dramını beyaz perdeye ilk olarak getiren yapım; “Zerê” adli filmidir. 1926 yılında çekilmiştir.
27 – İlk Kürtçe çizgi roman:“Mirina Jaro” yani Jaro’nun ölümü’dür. Yazarıysa Mamê Elî’dir. Çizgiye alan kişi Levent Özkan’dır.
28 – Kürt çocukları için ilk kaleme alınan çizgi roman karakteri: “Guldexwîn”dir. Yazarı İbrahim Sediyani, çizeri ise Zişan Özeke’dir. Yapım tarihi 21 Mart 2012’dir.
29 –Tarihte düzenlenen ilk Kürt Film Günleri: Almanya/Köln kentinde organize edildi. Düzenleyenlerse Kürdistan Öğrenciler Birliği (YXK) ile Baran Kültür Evi’nin ortaklaşa yapımıyla projelendirilmiştir. 1. Köln Kürt Film Günleri lansmanı adı altında 30 Eylül 2006 tarihinde yapılmıştır.
30 – Kürdistan’a ilk olarak matbaanın gelişi Osmanlı döneminde 1856 yılında gerçekleşmiştir. Yer Erzurum’dur.
31 – Modern Kürt matbaası ise Huseyîn Huznî Mûkriyanî tarafından 1915 yılında Halep’de kullanıldı.
32 – Yasal ilk Kürt gazetesi: Kürt Teâvun ve Terakki Gazetesi’dir. Yayım yılı 1908, yeri ise İstanbul’dur.
33 – İlk Kürt müzik rock grubu: Koma Wetan’dir. 1970 yılında kurulmuştur.
34 – Kürtlerin ilk enstitüsü Paris Kürt Enstitüsü’dür.
35 – İlk Kürdoloji çalışmasını İtalyan Andropolog Maûrîzîo Garzonî yapmıştır. Çalışmasının adı; “Rêziman û Ferhenga Zimanê Kurdî”dir.
36 – İlk Kürtçe dilindeki Akademik enstütü 1968 yılında kurulmuş olan Süleymaniye Üniversitesi’dir
37 – İlk Kürtçe hikaye: 1840 yılında Mela Mehmûdê Beyazîdî tarafından yazıldı. Fuat Temo’da “Roja Kurd” dergisinde kaleme aldığı “Çîrok” adlı hikayeleriyle modern Kürt öykücülüğünde bu ekole öncülük etmiştir.
38 – İlk Kürtçe makale Mardin Artuklu Üniversitesi öğrencileri tarafından “Mukkadime” dergi sinde yayımlanmıştır. Bu makaleler toplamda 12 akademik makale olarak okuyucuyla buluşturuldu.
39 – Mern eserleri veren ilk Kürt şairi Ebdullah Goran’dır. Halepçe’de 1904-1962 yılları arasında yaşamıştır.
40 – İlk Kürt Kütüphanesi İsveç’te Kitêbxanêya Kurdî adında 10 Ekim 1997 tarihinde kurulmuştur.
41 – İlk Kürt kadın web sitesi FeminKurd.net’dir. 2012 yılında Diyarbakır’da kurulmuştur.
Kaynak: SediyaniHaber
ETİKETLER
BENZER İÇERİKLER
OKUYUCU YORUMLARI
Kürt Tarihinde Yer Alan İlkler
News
6 Ocak 2023
Katliam
Haber
Komik
İlginç
Kürt Edebiyatı
Kürtçe Müzik
Şehir | İlçe | Köy
Kürt Sineması
Yorum Yaz