Kürdistan’ın Bilinmeyen Şaheserleri

Şelaleler sadece izlemesi keyifli olan bir doğa deneyimi değil, aynı zamanda suyun taşıdığı anlam nedeniyle de yaşamın olduğu yerlerdir. Bizler Kürdistan’ın Bilinmeyen Şaheserleri başlıklı makalemizde Kürtlerle bütünleşmiş doğa harikalarına değineceğiz.

Kundir

Şelaleler sadece izlemesi keyifli olan bir doğa deneyimi değil, aynı zamanda suyun taşıdığı anlam nedeniyle de yaşamın olduğu yerlerdir. Bizler Kürdistan’ın Bilinmeyen Şaheserleri başlıklı makalemizde Kürtlerle bütünleşmiş doğa harikalarına değineceğiz. Bu sebeple antik çağlardaki medeniyetler de şelalelerin bu yaşam veren gücünden sıklıkla yararlanmıştırlar. Mısır’ın Nil Nehri kıyısında, Med, Urartu, Sümer, Akad ve Babil medeniyetlerinin Dicle ve Fırat kıyısında, Maya, İnka ve Aztek medeniyetlerinin Amazon Nehri’nin kıyısından kurulması çok anlaşılır bir sebeptir.

Kürdistan’ın Bilinmeyen Şaheserleri

Yaşam ve Şelaleler bir arada Şelalelerin sahip oldukları bu inanılmaz güç ise maalesef sonsuz değildir. zaman içinde suyun aşındırıcı etkisi ile zemin fazlasıyla aşınabiliyor ya da şelalenin suyu bitebiliyor. Böylece geriye görkemini yitirmiş şelaleler de kalabiliyor.

Kürt Şelaleleri

Kürdistan coğrafyası yer altı ve yer üstü varlıklarıyla dünyanın en kıymetli ülkelerinden biridir. Bağımsız ülkelerde değeri daha çok anlaşılan yer üstü kaynakları yani nehirler, ırmaklar, göller, göletler ve bu su birikintileri sayesinde oluşan şelaleler türizm açısından ülkelerin gelirlerinden önemli bir yer tutmaktadır. Kürdistan’ın Kuzeyi’nde ise bulunan bu doğa harikası şelaleler, Kürdistan’ın içinde bulunduğu statüsüz durumdan kaynaklı henüz istediği değeri görmüş değil. Kıymeti daha çok batı ülkelerinde bilinen bu Allah vergisi coğrafik hazineler bizim ülkemizin dört bir yanına nar taneleri gibi dağılmış halde bulunmakta.

Üstelik bağrında her adımda her türlü ilgi alanına cevap verecek çeşitliliği barındırmakta… Trekking, dağ yürüyüşü, dağcılık, kanyon yürüyüşü, kampçılık, kaya tırmanışı, kayak, kürek, mağaracılık, rafting, rüzgar sörfü, Scuba-tüplü dalış-, sea kayak, snowboard… Tümünü yapmaya el veren bu Allah vergisi coğrafi şekil üstünlüğü Kürdistan’a diğer coğrafyalar karşısında açık ara avantaj sağlamakta. Her ne kadar henüz hak ettiği ilgi ve rağbeti görmüyorsa da her bir coğrafik şekil, saklı birer cennet olarak keşfedilmeyi beklemekte.

Envai çeşit doğa sporu ve turizmine mekan olan bu alanların en göz alıcılarından biri ise şelalelerdir kuşkusuz.

Kürdistan’ın Başlıca Şelaleleri

Kürdistan şehirleri elde edemediği statüden ötürü bir türlü doğal güzellikleri ve kaynaklarını dünyaya yeterince tanıtamamıştır. Bu bölgenin geçmişine baktığımızda birçok devlete ev sahibi yapmakla beraber 100 yıllar öncesine dayanan büyük ve görkemli bir tarihi geçmişe sahiptir. Bu topraklar içerisinde Hükümdarlar, Padişahlar, Devletler, Dinler hatta Peygamberler çıkardığına inanılır. Bu kadar büyük bir geçmişe sahip olan bu toprakların doğal güzelliklerinin ne ölçüde olduğunu bu tabloda görmek mümkündür. Kürdistan topraklarında birçok şelale, akarsu, göl..vs. doğal güzellikler bulunmaktadır. Bizler Kürdistan’ın Başlıca Şelaleri başlığımızda daha çok şelaleler üzerinde duracağız.

Tortum çağlayanı

Erzurum’un (120 km) kuzeyinde, Artvin yolu üzerinde bulunur. Göl bakımından zengin olmayan bölgenin en önemli gölü olan 6.6 km^2’lik Tortum gölü, Tortum çayı vadisinin Kemerlidağ’dan inen bir heyelan kütlesi ile kaplanması sonucu oluşmuş. Göl suları, biraz doğudaki Tev vadisine, oradan da heyelhan kütlesinin önündeki eski mezara yöneldiği sırada 48 m. yükseklikten düşerek Tortum Şelalesini meydana getiriyor. 18. Yüzyılda Balıklı Köyü yakınlarında bulunan dağda heyelan oluşması sonucunda Tortum Çayı’nın önü kapanmış ve bu alanda Tortum Gölü oluşmuştur. Göl ile birlikte oluşan Tortum Şelalesi, 22 metre genişliğe sahip olup tam 48 metre yükseklikten dökülmektedir.

Uzundere ilçesi sınırları içinde bulunan bu Şelaleden dökülen suların üst bölümünde her daim gökkuşağı oluşmakla birlikte ziyaretçilere görsel bir şölen sunmaktadır. Suların döküldüğü alanda ise kocaman bir dev kazanı oluşmuştur.

Gerek ülkemizde gerekse yurtdışından her yıl binlerce kişiyi ağırlayan Şelaleye yöre halkı ‘Sudökülen’ adını vermiştir. Ayrıca Şelale üzerine hidroelektrik santrali kurulmuştur.

Muradiye Şelalesi

Van’ın kuzeyinde, Doğu Beyazıt yolu üzerinde, yaklaşık 90 km. uzaklıkta bulunan Muradiye Şelalesi gerçek bir dünya harikasıdır. Şelaleye ulaşmak için, 60 m. yükseklikte bulunan bir asma köprüden geçmeniz gerekmektedir. Şelalede, Tendürek Dağları’ndan gelen sular yaklaşık 20 m. yükseklikten Bend-i Mahi Çayı’na dökülüyor.

Gırlevik Çağlayanı

Erzincan’ın güneydoğusunda Çağlayan Beldesi’nde bulunan Girlevik Şelalesi, doğal serinliği ve güzelliği ile ünlü bir mesire yeridir. Suyun kışın donmasıyla oluşan sarkıtlarda tırmanıcılık, yazın soğuk sularında serinleme imkanı sunan Girlevik (Çağlayan) Şelalesi, birçok yerli ve yabancı turisti bölgeye çekmektedir.

Çağlayan Beldesi sınırları içinde yer alan Girlevik Şelalesi Erzincan merkeze 33. km uzaklıktadır.

Tamamen doğal bir şelale olan Girlevik Şelalesi’nin suyu Munzur Dağları’nın yamacında yer alan Kalecik Köyü’nden doğan gözelerden gelmektedir. Su dokuz ayrı gözeden çıkar ve bir dere yatağı vasıtası ile şelaleye kadar ulaşır. Şelalenin yüksekliği 30-40 m. olup, yöreye özgün taştan oluşan üç kademe halindedir.

Gürpınar Şelalesi

Malatyanın Darende ilçesine bağlı Günpınar köyündedir. İlçeye 7 kilometre uzaklıktadır. Suyu kaynağından üç kademe halinde, yaklaşık 40 metre yükseklikten dökülmektedir. Şelalenin sol tarafında ana dereden bağımsız gelen kaynak suyu, kış mevsiminde donarak şelaleyi adeta Pamukkale’ye benzetir. Şelalenin çevresinde yeme-içme tesisleri de bulunmaktadır. Ayrıca suyun kaynağına doğru 1,5 kilometre kadar yürüyüş imkânı vardır.

Dereova Şelalesi

Şelaleye Dersim’in Nazımiye ilçesinden geçilerek ulaşılabiliyor. Nazımiye’den yaklaşık 20-30 dakikada şelaleye ulaşabiliyorsunuz.

Kırkmerdiven şelalesi

Kırk Merdiven Şelalesi için Dersim Ovacık içerisinden Gözeler Köyüne giderek yürüyüşe başlıyorsunuz. Yürüyüş yolu çok eğimli olmamasına rağmen, tamamen taş parçaçıklarından oluştuğundan yorucu. Yürüyüşü bitirip tekrar Gözeler Köyüne geldiğinizde ayaklarınızı soğuk suya sokmak en rahatlatıcı şey oluyor. Yüyürüş gidiş-geliş toplam 13km’lik bir mesafede.

kürdistanın bilinmeyen şaheserleri-min

Ore Şelalesi

Hakkari il sınırında bulunan Ore Şelalesi, yaz mevsiminin sayfiye yerlerindendir. Serin havası, soğuk suyu yeşilliği ve manzarası ile insanları büyülemektedir. Buraya yaz aylarında çevre il ve ilçelerden birçok kişi akın etmektedir.

Sori Şelalesi

Elazığ’ın Alacakaya İlçesinde bulunmaktadır. İlkbaharda karların erimesiyle birlikte su yoğunluluğu artmaktadır.Ulaşım Elazığın Alacakaya İlçesi Sori Bölgesi içerisindedir.

Şeyhandede şelalesi

Diyarbakır’ın Çermik ilçesindeki şelale, görenleri adeta büyülüyor. Yaklaşık 30 metreden akan şelale, bölge halkı tarafından bile yeterince bilinmemektedir. Şeyhandede köyüne yaklaşık 3 kilometre mesafede bulunan şelaleye, patika yoldan 45 dakika yürüdükten sonra ulaşılabiliyor.

Çır Şelalesi

Bingöl Merkez ilçesi Ilıca Bucağında Uzundere Köyü’ndedir. Köyün adını aldığı derenin, Büyük Çır Taşı adı verilen 100 m yükseklikteki kayalığın ortasından geçen bir şelaledir. Su 50 m yükseklikte alt tarafı kayalık olan dere yatağına düşerken enfes bir görünüm arz etmektedir.

Ilıca Bucağı merkezine 8 km uzaklıkta olan şelaleye iki ayrı yoldan gidilmektedir. Çır Taşı’nın olduğu bölgede ayrıca kayalıklar, mağaralar bulunmaktadır. Bu kayalıklarda daha çok yırtıcı kuşlar yaşar.

Fırat (Bozova) Şelalesi

Şanlıurfa – Adıyaman sınırında olup Atatürk Baraj Gölü’nde oluşan bir sızıntı sonucu oluşmuş bir şelaledir.

Şelalenin etrafı yöre insanı tarafından piknik yeri olarak kullanılmaktadır. Sıcak yaz günlerinde şelaleye girip serinlemek mümkündür. Çalıların dallarından tutunarak şelalenin en tepesine kadar da çıkmak mümkündür.

Şelalenin Fırat Nehri’ne döküldüğü yerde, Fırat’ın soğuk sularında yüzebilirsiniz. Suyun çok soğuk ve akıntının güçlü olduğunu unutmayın!

Sakçagözü Şelalesi

Gaziantep’in Sam Köyü’nden çıkıp Nurdağı yönünde otoyolu takip ettiğinizde yaklaşık 41 km. sonra Sakçagözü Beldesi’nin 2 km. batısında bir tabiat harikasına şahit olursunuz. Tepeden gelen kaynak sularıyla beslenen Sakçagözü Şelalesi doğal bir mağara oluşumunun üzerinden, Sakçagözü Ovası’nı seyrederek batı yönünde akmaktadır.

Şelalenin yüksekliği 71 metredir. 4 farklı gözden çağlayan şelalenin tepesine çıktığınızda, çağlayan sesinin eşlik ettiği manzaranın tarifi ise imkansız. Uzaklarda ekinlerin, toprağın ve yaban çiçeklerinin renklendirdiği araziler ve başı göğe eren, bulutlarda kaybolmuş dağlar…

Susuz Şelale

Kars – Ardahan yolu üzerinde bulunan Susuz Şelalesi 15 metre yükseklikte su düşüşüne sahiptir. Şelalenin yanında bulunan vadi 24 farklı kuş türüne ve çeşitli yabani hayvanlara doğal yaşam alanı oluşturmaktadır.

Susuz-Ardahan karayolu üzerinde yer alan şelale, bölgenin en yüksek düşüşü sağlayan suyudur. Şelale çevresinde herhangi bir kullanım yoktur. Düzenleme yapılması halinde, yaz aylarında günübirlik kullanım imkânı mevcuttur. Şelale Susuz halkı arasında “Su uçan” olarak adlandırılır.

Mergaguze Şelalesi

Siirt’in Şirvan ilçesinde, Yamaçlı köyüne bağlı Halenze mezrası yakınlarındaki Sülav Dağları’nda 30 metre yükseklikten vadi tabanına dökülen Mergagüze Şelalesi keşfedilmeyi bekliyor. İlçe merkezine yaklaşık 55 kilometre mesafede bulunan ve Halenzeli kadınların süt sağmak için günde iki defa 4 kilometre yol yürüyerek gittiği şelale, kentte yok denecek kadar az kişi tarafından biliniyor. Ormanlık alanda bulunan ve yaz aylarında azalıp ilkbahar aylarında artan debisiyle görülmeye değer yerler arasında bulunan şelale, Sülav Dağları’ndan yaklaşık 30 metre yükseklikten vadi tabanına dökülüyor.

Gurs Vadisi şelaleleri

Kızıltepe ilçesi sınırları içerisinde olup, Mardin’e 20 km mesafede yer almaktadır. Vadi şelaleleri ile ünlüdür. Ayrıca vadiden akan su ile un değirmenleri çalışmakta idi. Günümüzde bahçelik olarak kullanılmaktadır

Bitlis uzun kanat şelalesi

Bitlis’in Mutki ilçesinde bağlı Gümüşkanat köyü yakınlarında bulunan şelalenin, Anadolunun en uzun şelalelerinden biridir.

Şelale yaklaşık 56 metre yükseklikten akıyor. Genişliği ise 8 metreyi buluyor.

Ovacık Gözeleri ve Kırk Merdiven Şelaleleri

Tunceli il merkezine 80 km., Ovacık ilçe merkezine 17 km. uzaklıkta bulunan Ovacık Gözeleri, Munzur Dağları’nın eteklerinden yaklaşık 200-300 metrelik alanı kaplamaktadır. Bu gözeler karstik kaynaktan irili ufaklı 40 göz halinde fışkıran beyaz köpüklü sular, yamaçlardan aşağılara doğru küçük şelaleler oluşturarak akmakta ve Munzur Suyu’nu beslemektedir.

Munzur Dağlarının, Mercan Vadisine inen yamaçlarında yer alan Kırk Merdiven Şelaleleri, dar ve küçük bir vadide akan birkaç şelaleden oluşmaktadır. Suyun bolluğu, doğal çevre ve peyzaj özellikleriyle ilginç ve çekici görsel zenginlikler sunan Kırk Merdiven Şelaleleri, Ovacık kuzeyinde yaylalara çıkan güzergâh üzerinde ilk durak yerlerinden biridir.

Dünyada en bilinen şelaleler

Dünyada da her yıl milyonlarca turistin akınına uğrayan görkemli şelaleler en önemlileri, Venezüella’da bulunan 979 metre yüksekliğindeki Angel Şelalesi, Güney Afrika’da bulunan 948 metre yüksekliğindeki Tugela Şelalesi ve Amerika’da bulunan 739 metre yüksekliğindeki Yosemite Şelalesi’dir. Ayrıca ismi çok duyulan bir şelale olarak Amerika’daki Niagara Şelalesi ise 49 metre yüksekliğindedir.

-Dara Porxelek

ETİKETLER