Kürt Enstitüsü

Hiva Sönmez

Enstitüler yasal olarak kurulmuş üniversitelerin akademik bir bölümü olarak karşımıza çıkan ya da belli bir konu üzerine yoğunlaşmak amacıyla bağımsız şekilde kurulmuş yapılardır. Kürt Enstitüsü Üniversitelerde sosyal bilimler ya da fen bilimleri enstitüsü olarak karşımıza çıkan bu yapılar, bağımsız anlamda ise her konu üzerinde kurulup, araştırma yaparlar ve hatta öğretim faaliyetinde bulunurlar. Enstitü kelimesi Türk diline sonradan girmiş bir kelimedir. Paris’te 1983 yılında Kürt dilinin tanıtmak ve geliştirmek amacıyla kurulmuş olan Paris Kürt Enstitüsü ile beraber kelime Kürtçeye girmiş ve çokça kullanılmaya başlamıştır. Paris’te ilki kurulan enstitüler sonradan çoğalmış ve Kürtçenin yapısal gelişimine büyük katkıda bulunmuştur. Ayrıca çoğu ülkede Kürt dilinin yaygınlaşması bu enstitüler sayesinde olmuştur. Kürt Enstitülerini bilmek ve anlamak için Paris Kürt Enstitüsü’nü mutlaka bilmek ve araştırmak gereklidir.

İçindekiler:

1 Paris Kürt Enstitüsü
2 Almanya Kürt Bilim ve Araştırma Enstitüsü
3 İstanbul Kürt Enstitüsü
4 Diyarbakır Kürt Enstitüsü
5 Irak Kürdistan’ın da Yer Alan Kürt Enstitüleri

Paris Kürt Enstitüsü

1983 yılında Kürt aydınlar tarafından kurulan Paris Kürt Enstitüsü görkemli bir açılışa sahip olmuştur. 6 bin kişinin katılım gösterdiği açılışın bu kadar kalabalık olmasının sebebi ise Fransız yönetiminin desteğini almış olmasıdır. Fransız yönetimi şenliğe katılmak isteyen kişileri o güne özel vizeden muaf tutmuştur. Enstitünün Fransa’da çok önemli bir yeri bulunmaktadır. Paris kürt enstitüsü yüksek lisans Enstitü Fransa yasalarına göre kamu yararına çalışan bir vakıf statüsündedir. Paris Kürt Enstitüsü günümüzde aşağıdaki alanlarda çalışma yaparak Kürt tarihinin ve kültürünün tanınmasını ve de gelişmesini amaçlamaktadır:

Kürt ailelerin çocuklarının Kürt edebiyatını, Kürt coğrafyasını ve Kürt tarihini tanımalara ve anlamaları amacıyla kitaplar basmak ve bu kitapların okunmasını teşvik edici faaliyetlerde bulunmak.
Unutulmaması için Kürt tarihine ait efsanelerin, hikâyelerin, masalların kayıt altına alınması, bunların basımı yapılarak dağıtılması ve tanıtılması.
Kürtçe dilinin daha iyi anlaşılması için Kürtçe ile yabancı diller arasında sözlük basımının yapılması.
Günümüzde eser vermeye devam eden Kürt şair, yazar ya da gazetecilerin ortaya çıkardığı eserlerin Fransa ve diğer Avrupa ülkelerinde basımının sağlanması için gerekli destekleri vermek
Klasik dünya eserlerinin ana dilde okunmasını sağlamak amacıyla klasik eserlerin Kürt diline nitelikli bir çevirisinin yapılması
Kürt halkına dair herhangi bir ülkede yazılmış olan ve okunmaya değer olarak görülen eserlerin tespit edilmesi ile bu eserlerin Kürtçe diline çevirisi ile okunmasının sağlanması
Sosyal etkinlikler düzenleyerek Kürt dayanışmasına katkıda bulunmak.

Paris Kürt Enstitüsü’nün Kürt halkına yönelik hizmetleri düşünüldüğünde yeri ve önemi fazladır. Paris’teki binasında Kürt tarihi, coğrafyası, kültürü, dili hakkında binlerce eser bulunan bir kütüphane oluşturan Enstitü hiçbir dokümanı kaçırmamaktadır. Zengin bir kütüphaneye sahip olan Enstitü gençlerin eğitimine de önem vermektedir. Fransa kürt enstitüsü başkanı okuma durumu olmayan Kürt gençlerine burs imkanı sağlayan Enstitü aynı zamanda toplantılar, seminler, kongreler tertipleyerek Kürt gençlerinin ve yetişkinlerinin kaynaşmasına zemin oluşturmaktadır.

Almanya Kürt Bilim ve Araştırma Enstitüsü

Kürtlerin en fazla yaşadığı ülkelerden birisi de Almanya’dır. Yaklaşık 1 milyon 200 bin Kürt Almanya sınırları içerisinde yaşamını sürdürmektedir. Bu bakımdan Almanya’da da enstitü kurulması ihtiyacı doğmuş ve 1994 yılında Enstitünün açılışı gerçekleşmiştir. Enstitünün merkezi şu an Köln bölgesindedir. Diğer ülkelerde asimile olmanın önlenmesine yönelik büyük çalışmalar yapan enstitü Kürt dili ve tarihinin Almanya’da yaşayanlar nezdinde tanıtılması çalışmaları ile dikkat çekmektedir. Kürt Enstitüsü sürekli dil kurslarının açılması, sempozyumların düzenlenmesi, Kürtçe çevirilerin yapılması Enstitü tarafından yapılmaktadır. Enstitü kendisini Kürt dili ve tarihi üzerinde yetiştirmek isteyen genlerin eğitimine önem vermekte bu konuda tüm ekonomik sıkıntıları çözerek bu gençlerin kendilerini en iyi şekilde eğitmelerine imkân tanımaktadır. Enstitü diğer Kürt enstitüleri ve dernekleri ile ortak faaliyetlerde bulunarak Almanya’daki Kürt kaynaşmasının sağlamak için çaba sarf etmektedir.

diyarbakır kürt enstitüsü

İstanbul Kürt Enstitüsü

Sıkıntılı süreçler arasında kalan İstanbul Kürt Enstitüsü; 1992 yılında kurulmuş olmasına rağmen 2006 yılına kadar kendi ismi ile faaliyet yürütememiştir. Dernek ve şirket isimleri altında çalışmalarını sürdüren Enstitü, 2006 yılında dernek statüsüne kavuştuktan sonra rahtça çalışmış ve birçok çalışmaya imza atmıştır. İstanbul Kürt Enstitüsü’nün en önemli faaliyetleri düzenlemiş olduğu kurslardır. Kürt gençlerinin Kürt dilinin en iyi şekilde konuşmalarını sağlayan bu kurslar her yıl düzenli olarak verilmektedir. İstanbul Kürt Enstitüsü 2016 yılında yayınlanan Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılmış ise de yeniden açılmıştır ve faaliyetlerine devam etmektedir. Enstitü bu zamana kadar Kürtçe dili ile ilgili kitap, dergi basımı yapmış, Kürtçe konferansları düzenlemiştir. İstanbul Kürt Enstitüsü Feqi Hüseyin Sağnıç şiir ödülü adı altında her sene ödül vererek Kürt halkına hizmet kişileri ödüllendirmektedir.

Diyarbakır Kürt Enstitüsü

Kuruluşu ile birçok baskı ile karşılaşan ve kapatılmış da olan Enstitünün asıl amacı Kürtçenin Türkiye’de ikinci resmi dil olarak kabul edilip Anayasa’ya girmesi ve ana dilde eğitim hakkının tanınmasıdır. Kürt Enstitüsü henüz amacına ulaşamayan Enstitü, düzenlediği konferanslar, paneller ile Kürt diline hizmet ederken, kitap ve dergi yayınlarına da devam etmektedir.

Irak Kürdistan’ın da Yer Alan Kürt Enstitüleri

Irakta kaç milyon kürt vardır? Son sayımlar dikkate alındığında Irak Kurdistan’ında yaklaşık 8,5 milyon Kürt yaşamaktadır. Bu durum Kürt Enstitülerinin sayısını ve çalışmalarını etkilemiştir. Irak’ta kurulu Enstitüler tarafından çok ciddi ve kapsamlı çalışmalar yürütülmektedir. Kürt Enstitüsü Kitap basımı, dergi basımı, dil kursları, uluslararası dil konferansları, Kürt tarihi araştırmaları, Kürt dilinin zenginleştirilmesi projeleri, Kürtçenin akademik dil olması, Kürtçe bilen öğretmen yetiştirilmesi, Kürt kültürünün tanınması, halk oyunlarının öğretimi, Kürt yemeklerinin kayıt altına alınması gibi farklı alanlarda başarılı sonuçlar almışlardır.

ETİKETLER