İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler

Sitemizde sıklıkla paylaştığımız Kürt Devletleri yazılarımızda bugün İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler başlığı ile sizlerleyiz. Bu başlığımızda Hasnavi Devleti ile Annazi devletinin kürt devletleri arasındaki önemine değinip, Hasnavi hükümdarları ile Annazi hükümdarları hakkında detayları anlatacağız.

Kundir

Sitemizde sıklıkla paylaştığımız Kürt Devletleri yazılarımızda bugün İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler başlığı ile sizlerleyiz. Bu başlığımızda Hasnavi Devleti ile Annazi devletinin kürt devletleri arasındaki önemine değinip, Hasnavi hükümdarları ile Annazi hükümdarları hakkında detayları anlatacağız.

İçindekiler:

1 İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler
2 Abbasi Halifesinden Hasnavilere Takdir ve Teşekkür!
3 Hasnavi Hükümdarları
4 Annaziler Devleti
5 Annazi Hükümdarları

İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler

Kürtlerin tarih sahnesinde iz bıraktıkları pek çok dönem bulunmaktadır. Bu dönemlerden birisi de, bugün ki İran toprakları üzerinde kurdukları Hasnavi Devleti dönemidir. Müslüman Abbasi Halifesi döneminde Kürt Barzikani Aşireti tarafından kurulan Hasnavi Devleti’nin kurucusu Hasanveyh bin Hüseyin’dir. Hasanveyh bin Hüseyin’in isminden çıkışla, Hasnavilere “Hasanveyhiler” de denmektedir bazı tarihi kaynaklarda.

İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler Hasnaviler Devleti 959 yılında bugün İran Devleti toprakları içerisinde yer alan Şehrizor merkezli olarak kurulmuştur. Hasanveyh bin Hüseyin tarafından ilan edilen devletin sınırları içerisinde ayrıca; Dinaver, Nihavend, Hamedan ve Ahvaz gibi bölgenin önemli kentleri de yer almaktaydı. Devletin sınırlarının genişlemesi ve yukarıda isimlerini zikrettiğimiz şehirleri topraklarına katması, bilhassa devletin 2. hükümdarı, Hasanveyh bin Hüseyin’in oğlu; Bedir bin Hasanveyh döneminde gerçekleşmiştir.

Abbasi Halifesinden Hasnavilere Takdir ve Teşekkür!

Hasanveyh bin Hüseyin’in oğlu; Bedir bin Hasanveyh’in başarılı yönetim anlayışı sonrasında sınırları genişleyen Hasnaviler, hüküm sürdükleri yerlerde de İslam’a önemli hizmette bulunmuşlardır. Bunu gören Abbasi Halifesi 2. Hasnavi Hükümdarı Bedir bin Hasanveyh’e bir mektup yazarak takdirlerini ve teşekkürlerini iletmiştir. Ayrıca Bedir bin Hasanveyh’e; “dine yardımı dokunan” anlamına gelen “Nasruddin” unvanı verilmiştir.

İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler Başkent olarak uzunca bir dönem Sermaç şehrini kullanan Hasnaviler, resmi dil olarak Kürtçe’yi kullanmışlardır. Hem milli benliklerini koruyan, hem de İslam’a önemli hizmetlerde bulunan Hasnaviler’in kendi kaynaklarında isimleri Kürtçe şekliyle: Hesnewiyan olarak yazılmıştır. Hasnavi Devleti en parlak dönemini kurucusu Hasanveyh bin Hüseyin’in oğlu; devletin 2. Hükümdarı olan Bedir bin Hasanveyh döneminde yaşamıştır.

Devlet, babası ve oğlu tarafından 959 ila 1015 yılları arasında adaletle yönetilerek sınırlarını genişletmiş ve bölgesinde hakim bir konuma erişmiştir. Nasruddin unvanlı Bedir bin Hasanveyh’in vefatından sonra ise, Abbasi Halifesine bağlı bir eyalet konumunda hayatını devam ettirmiştir. Bu nedenle Hasnavilerin kuruluş ve yıkılış dönemi 959-1015 yılları arası olarak kabul edilmektedir.

Hasnavi Hükümdarları

Hasanveyh bin Hüseyin (959-979)

Nasruddin Bedir bin Hasanveyh (979-1015)

Hilal bin Bedir

Tahir bin Hilal

Bedir bin Tahir bin Hilal

Eb´ü´l-feth bin İyar

Eb´ü´s Sevk Muhammed bin İyar

Mühelhel

Surxab bin Muhammed

Sadi bin Eb´ü´s Sevk

Surxab bin Bedir bin Mühelhel

Eb´ü´l Mansur

iran ve irak’da kurulan kürt devletleri

Annaziler Devleti

İran ve Irak’da Kurulan Kürt Devletleri Hasnaviler ve Annaziler yazımızın devamında Annaziler hakkında bilgiler vereceğiz. Annaziler Devleti (Kürtçe: Annaziyan) Ebu’l-Feth Muhammed bin Annaz tarafından 990 yılında kurulmuştur. Şeref Han’ın kaleme almış olduğu Şerefname’de yazılı olduğuna göre Ebu’l-Feth Muhammed bin Annaz bölgede Ayyari namı ile de tanınmaktadır. Bununla birlikte “Annaziler” ismini Ebu’l-Feth Muhammed bin Annaz’dan almıştır.

Bugün ki İran Irak sınırında kurulan Annazi Devleti yaklaşık 126 yıl hüküm sürmüştür. Bölgenin önemli yerleşim birimleri arasında yer alan Kirmanşah, Hulvan, İlam, Dinaver, Şehrizor, Mandali ve Dakuk gibi yerler Annazilerin en güçlü oldukları dönemde, bu devletin toprakları arasında yer almaktadır.

Resmi dil ve yazışma dili olarak Kürtçe’yi kullanan Annaziler, İslam dinine mensup idiler. Hüküm sürdükleri dönemde İslam’a önemli hizmetleri bulunan Annaziler’in, topraklarında bulunan kentlerde İslam’a dair eserler bıraktıkları bilinmektedir. Tarihi kayıtlarda Annazilere yönelik son bilgiler 1116 yılına işaret etmektedir. Bu nedenle Annazilerin kuruluş ve yıkılış tarihleri 990 ile 1116 olarak kabul edilmektedir.