Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Üyelerimize Özel Tüm Opsiyonlardan Kayıt Olarak Faydalanabilirsiniz
0
Mutlu
0
Eğlenmiş
0
Şaşırmış
0
Kızgın
Üzgün
Tarih boyunca Kürtlerin tarihi hakkında çok konuşuldu ve ne yazık ki çok konuşulmasına rağmen birçok bilgi kirliliği de mevcuttur. Bizler Kürtler Hakkında Bilinmeyenler başlıklı makalemizde Kürtlerin bilinmeyen tarihi hakkında bilgiler verip tarih içinde yer alan Kürt devletleri ile Kürt beyliklerini anlatacağız. Örneğin Guti Krallığı ve Kürtler hakkında vereceğimiz bilgiler Kürt Krallıklarının tarihteki önemine de değineceğiz.
İçindekiler:
Öncelikli olarak Kürtleri ‘’Kürtler Kimdir?’’ sorusunu sorarak tanımaya başlayalım.
Kürtleri coğrafi açıdan tanıtmak gerekirse; tarihlerinde 5000 yıl öncesinde Kürdistan ve yukarı Mezopotamya olarak bilinen, Toros Dağlarından başlayıp İran’daki Zagros Dağları’na kadar inen kesimde yaşayan, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından sonra ise yerlerinin Doğu Anadolu’ya kaydırıldığı bilinen, Hint – Avrupa dillerini konuşan millettir.
Bu olayın biraz etimolojisinden bahsedelim. Başta da belirttiğimiz gibi Kürt isminin tarihçesi 5000 yıla belki de daha eskilere dayanmaktadır. Sümer kökeninden gelen Kürt kelimesinin altında KUR kelimesi barınmaktadır. Fakat bu Kur bildiğimiz kurmak anlamında değil de Sümer dilinde ‘’dağ’’ anlamındadır. Herkes bilir ki coğrafi konumu gereği Kürtler genel olarak dağlık kesimlerde ikamet etmektedirler. Yani bir nevi yaşayış biçimleri fark edilmese de aslında isimlerinde yer almıştır.
Her uygarlığın kendi kültürüne, yaşayış biçimine uygun isimler verildiğinden dolayı Kürtlerin de bu sebepten Kürt ismini aldıkları iddia edilmektedir. İlk zamanlarda Kardukya sonrasında Kürdienne olarak anılan Kürt milletinin aslında Mezopotamya’da yaşayan kavimlerin birçoğunun oluşturduğu ortaya çıkmıştır. Kürt Kelimesi Nereden Geliyor? Fakat bu kesin bir bilgi değildir, o zamanki insanların isimlerinden yola çıkılarak bu kanıya varılmıştır. O yüzden tam olarak bir tarih verilmemektedir.
Tarih boyunca Kürtlerin ismini ilk olarak Selçuklu Devleti’nin kullandığı bilinmektedir. Ardından ise Osmanlı Devleti bu olaya şahitlik etmiştir. Zamanında Kürdistan’ın dış işleri Osmanlı Devleti’nin gözetimini altında ilerlemiştir. Onlara güvenmelerinin sebebi, Osmanlının hiçbir şekilde Kürtleri kısıtlamaması, dillerini, dinlerini özgürce yaşamalarını sağlamasıdır. Kürt Tarihi Bilinen klişe söz ‘’Kürdistan diye bir şey yoktur.’’ aslında tamamıyla yalan kabul edilmektedir, açılıp tarih okunduğu zaman gerçekler ortaya çıkmaktadır.
Kürt Tarihi içinde en vasat yönetim Osmanlı Devleti döneminde idi. Osmanlı Devleti asimilasyon politikasını pek fazla kullanmadığından dolayı Kürtleri 1990’lı yıllardaki gibi zorlu güçlere zorlamamışlardır ve aşırı faşist bir sistem de kullanılmamıştır.
Çoğu ilkler Mezopotamya da ortaya çıktığından Kürtler oldukça şanslı millettirler. Örneğin yazı ilk olarak burada keşfedilmiştir, tekerler, teleskop, mutfak, tapınak, şarap, tiyatro, türkü hep ilk burada bulunmuştur. At ilk defa burada ehlileştirilmiştir. Ve bu çoğu uğraşta Kürt halkının çok fazla emeği bulunmaktadır.
Kasr-ı Şirin ve Lozan Ankara antlaşmaları ile dört ayrı parçaya ayrılan Kürdistan, Hint – Avrupa dil ailesinde bulunan İran dil grubundadır. Dünya nüfusu ortalamasında yaklaşık olarak 20 – 25 milyon insan Kürtçe konuşmaktadır. Dilbilimcilerin araştırmalarına göre Kürtçe de yüz binin üzerinde kelime yer almaktadır.
Halk edebiyatı ve yazılı edebiyat olarak ikiye ayrılan Kürt Edebiyatı, binlerce yıl öncesinden, çok eskilerden gelen, dengbejlerin dillerine destan olan sözlü edebiyattan yani halk edebiyatından daha çok etkilenmiştir. Diğer bir yazılı edebiyat türü çok eskiye değil bin yıl öncesine kadar dayanmaktadır. Kürt edebiyatında ilk yazılı örnek olarak Baba Tahir’in eseri gün yüzüne çıkmaktadır.
Şarkılardan, türkülerden, romanlardan, destanlardan ayrı olarak bir de Kurmancı lehçesini kullanarak şiirler yazan Kürtlerin eserleri bugünlere kadar ulaşmayı başarmıştır. Kurmancı lehçesi ve şiir denildiği zaman akla gelen ilk şair Eliye Heriri olmaktadır.
kürtlerin bilinmeyen tarihi
Mezopotamya da çok eski zamanlardan beri yaşamışlık gösteren Kürt halkı antik çağlardan itibaren kendisine yol çizmeye başlamışlardır. Kurulan birçok beylik ve krallık, yapılan birçok yenilik hem bu dönemlerde ortaya çıkmıştır. Tarih kitaplarında Kürtlerin bu konusu hakkında birçok bilgi yer almaktadır da. En çok ise Romalı ve İranlı tarih bilimciler Kürtlerin tarihini onlardan daha çok araştırmış gibiler ve çok fazla şey bilmektedirler. Ek olarak Yunanlılar, Mezopotamyalılar ve Anadolulular da antik çağdaki Kürtlerin tarihlerine ışık tutmaktadırlar.
Kutiler ya da Gutiler ismiyle anılan Zagros dağlarında yaşayan Kürtlerin ataları, M.Ö. 2700’lü senelerde kendilerine has bir devlet kurmuşlardır. İlk uygarlıklardan biri olan Gutiler zamanında 21 tane kralın elinden geçmişlerdir. Ur hanedanlığının kendilerini bitirmesi sonucu kapanan devir yaklaşık olarak 2 asır sürmüştür.
Bu geçen 2 asır boyunca neler yapmışlardır diye soracak olursak Gutiler, yürürlükte oldukları bu süre zarfı içerisinde Akadlara ve Sümerlere sahip çıkmışlardır. Sahip çıkmaktan daha çok Akad ve Sümerlerin zenginliklerine el koymak istemişler hatta koymuşlardır. Akad kralıyla da anlaşamamazlıklardan dolayı aralarında kavga çıkmıştır ve Kutiler yine bu anı kendilerine fırsat olarak biçmişlerdir. Tüm bu olanlar yetmemiş bir de Agade kentini de ele geçirmeyi başarmışlardır.
Bildiğimiz üzere Kürt tarihi oldukça eski dönemlere kadar dallanıp budaklanmaktadır. Çeşitli bilim adamları bu tarihi araştırdıktan sonra Kutilerin Kürtlerin ataları oldukları varsayımını kabul etmişlerdir.
Mezopotamyalı tarihçi olarak bilinen Prof. Ephraim Avigdor Speiser Kürt tarihinin Gutium ismi altında yaklaşık olarak M:Ö 3000 yıllarında korunduğunu ve yaşadıklarını ileri sürmüştür. Gutium kelimesi nereden gelmiş acaba diye soracak olursanız da Kürt kelamının kısaltılmış ve değişime uğramış halidir. Fakat Dr. Honigman’a göre de bu iki kelime eş değer anlamlara sahiptir yani değişime uğramamış demektedir. Kimisine göre de bu kelimeden yine Kürdistan adı türediği konuşulmaktadır. Çünkü Guti kelimesi Sümerlilerin kelime kökenlerinden gelmektedir. Bir nevi şehrin isminin modernleştirilmiş halidir.
Gutinin ilk kralından bahsetmiştik, son kralını da anıp bu krallığı kapatmak istiyoruz. Ok ve Okçu kelimelerinin birleşiminden oluşan Tirigan Guti’nin son kralı olarak bilinmektedir.
Guti krallığından daha da eski olduğu tahmin edilen Subaruların bilgilerine zorla Hitit tabletlerinden ulaşılmıştır. Mitanni ismindeki devletin kurucuları olan Hurriler M.Ö. 3000li 4000li yıllar arasında yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Biliyoruz ki Kürler çoğu yeniliğin ilklerini atmış insanlardır. Bunlara ek olarak Hurriler de madeni işleyen ilk millettir. Hatta işlenen bu madenler Mezopotamya topraklarıyla birlikte ticarete sunulmuştur. Buradan anlaşılacağı üzere Mezopotamya yı merak eden kişilerin ayrıntıları Hurri topraklarında da aramaları daha engin bilgilere yol açacaktır.
M:Ö: 17 . yy içinde yaşayan Subarular Mitanni Krallığı’nı kurarak çoban hayatıyla birlikte geçimlerini sürdürmüşlerdir. Subar kelimesine bakıldığında bu kelimenin Kürtçedeki Şivan kelimesinden geldiğini görüyoruz ve bu da anlam olarak zaten çoban demektir. Bugün halen daha Subaruların yaşadığı bilinen Erbil bölgesinde Kürt aşiretlere ait çeşitli konfederasyonlar bulunmaktadır.
Şırnak çevresinde çıkan tabletlerden asıl isimleri Şenak olan Mitannilerin Vaşşugani adlı bir merkeze sahip oldukları iddiası öne sürülmektedir. Burada yaşayan Kürtlerin Habur’un etrafında yaşadıkları ve Urfa, Mardin, Şırnak gibi illere hüküm sürdükleri yıllar sonra yapılan kazı çalışmalarında ortaya çıkmıştır. At yetişme uzmanı olan Metanni krallığı M.Ö. 1500 – 1250 li yıllarda yaşamlarını sürdürmüş olup devamlı olarak Hititlerle çatışma içinde hayatlarına devam etmişlerdir. Bu çatışma ortamı içerisinde Hammurabi üzerine yürünmüş ve kent ele geçirilmiştir. Elde edilen başarılardan dolayı kent büyümeye ve genişlemeye başlar. Zaros dağlarına kadar refah elde edilir.
Bu refah çok uzun sürmemiştir ve Asur İmparatonluğu Mitanni Krallığına son vermiştir fakat sadece geçici olarak…
Başta da bahsettiğimiz gibi Vaşşugani adlı merkeze sahip olan Mitanniler’in bu isimlerinin yine Kürtçeden gelen hoşkani kelimesinin değiştirilmiş hali olduğu ve anlamının da güzel pınar demek olduğu ileri sürülmektedir.
Bu krallığın başına geçen çoğu imparatorun isminde şat kelimesi bulunmaktadır. Bu da Kürtçedeki Şatır kelimesinin şehri yöneten kişi manasından gelmektedir.
Şuan ki Adıyaman ili sınırlarında eskiden M.Ö. 162 ve M.S. 72 yıllarında yaşantısını sürdürmüş Komagene Krallığı, başkenti Kürtlüğün tüm simgelerini, renklerini, gelenek ve göreneklerini üzerinde taşıyan Nemrut dağı tamamıyla Kürtler tarafından kurulmuştur. Hayatları boyunca sadece Asurlulara dik başlılık yapan Komageneliler yenildikten sonra bir daha saldırı yapmamışlardır. En büyük eserleri Adıyaman’ın bütün her yerine hakimiyetini sağlayan Nemrut Dağı olmuştur.
Bir diğer Kürt krallık olan Korduenne, Kardukhi tarafında M.Ö. 430 – 355 li yıllarda Hakkari ve Diyarbakır ortasında kurulmuştur. Birbirlerinden bağımsız yaşayan bu krallıkta 2. Kral Tigranes tarafından ele geçirilmiştir.
Asırlar süren yaşanmışlıklarında Zarbienus ve Maniasurus adlarında sadece 2 tane kralları olmuştur.
kürtlerin tarihi
Çoğu kez Ermeni, Roma, ve Pers topraklarının hakimiyeti altında yaşamlarını sürdüren Sopheneliler ilk olarak Dicle ve Fırat nehirleri arasında ortaya çıkmışlardır. İlk olarak Zaza Kürtlerinin yaşadıkları bölgelerde keşfedilen Sophenelilerin sonradan da onlar tarafından kurulduğu ortaya çıkmıştır.
Korduenne krallığı gibi Sophene de 2. Kral Tigranes tarafından ele geçirilmiştir. Arsamosata krallığın başkenti olarak bilinmektedir.
Kürt sözlüğünde Şemşat olarak bilinen ve Şat kelimesinden şehri yöneten kişi olarak anlamlandırılan kelimeden gelmektedir.
M.ö. 63 yılında Roma İmparatorluğuna bağlanarak tek hakimiyetini kaybetmişlerdir.
Başkenti Erbil olan yaklaşık 2000 yıl önce kurulan bir Kürt devletidir.
ETİKETLER
BENZER İÇERİKLER
OKUYUCU YORUMLARI
Kürtler Hakkında Bilinmeyenler
News
6 Ocak 2023
Katliam
Haber
Komik
İlginç
Kürt Edebiyatı
Kürtçe Müzik
Şehir | İlçe | Köy
Kürt Sineması
Yorum Yaz