Şeyh Abdülselam Barzani Hayatı ve Mücadelesi (2)

Şeyh Abdüsselam 1910 yılında Barzan’a döner ve savaşçılarını yeniden toparlayarak savaşır ve önemli kayıplar verdirir. Bunun üzerine barış ve müzakere süreci başlatılır.

Kundir

Kadri Yıldırım’ın kaleme aldığı Şeyh Abdülselam Barzani Hayatı ve Mücadelesi yazısının ikinci serisi ile karşınızdayız. Bu yazıda Şeyh Abdulselam Barzani hakkında merak edilenleri anlatmaya devam ederken aynı zamanda Abdulselam Barzaninin katıldığı savaşlara da değinmektedir.

Şeyh Abdülselam Barzani Hayatı ve Mücadelesi (2)

İttihatçılarla Savaş

– 1908 yılında Sultan II. Abdülhamit azledilir, bir yıl sonra İttihat ve Terakkiciler yönetime el koyarlar ve Şeyh’in güçlerine karşı seferberlik ilan ederler.

-Seferberlik ilanıyla beraber Barzan üzerine Dağıstanlı Muhammed Fazıl Paşa komutasında 6.000 (altı bin) savaşçıdan ve 6 toptan oluşan büyük bir askeri güç gönderilir ve Şeyh’ten teslim olması istenir.

-Şeyh verdiği yazılı cevapta şöyle der: “Hayata önem vermem ve ölümden korkmam. Geldiğimiz aşamada sizlerle savaşmaktan başka bir yol kalmamıştır; istediğini yap!”

-Bunu söyleyen Şeyh, kendi güçlerini BIRES DAĞI’nda konuşlandırır ve bu güçlerin başına komutan olarak Feqî Abdurrahman, Xwoşewî Silkî, Abdî Bîkulî, Hacî Durî ve Süleyman Osman’ı tayin eder.

-Dînarte yakınlarında meydana gelen şiddetli çatışmada Şeyh’in güçlerinden Sarim ve Amil adlarında iki savaşçı öldürülüp Salih Bîrsiyafî adlı biri de yaralanırken, karşı taraf çok sayıda kayıp verir ve 50 asker silahlarıyla birlikte teslim alınır. Esirler daha sonra serbest bırakılır.

-Bu başarısızlığı hazmedemeyen Muhammed Fazıl Paşa bazı Kürd aşiretlerinden de yararlanarak takviye ettiği güçleriyle Şeyh’in güçlerine karşı yeniden büyük bir saldırıya geçer.

-Bu büyük güç karşısında tutunamayan Şeyh Abdüsselam askerlerini küçük müfrezeler halinde dağıtır ve kendisi de Hıristiyanların yoğunlukta oldukları Teyarî mıntıkasına gidip Mar Şem’ûn’a sığınır.

-Muhammed Fazıl Paşa ordusu Barzan’da taş üstünde taş bırakmaz, köyleri yakar, her yeri talan eder, kadın ve çocukları bile esir alır ve Barzan’ı iki tabur askerle kışlası haline getirir.

-Bu korkunç yıkım esnasında Şeyh Abdüsselam’ın kardeşi Mele Mistefa Barzani de daha üç yaşındayken annesiyle birlikte esir edilir ve Musul’da annesiyle birlikte zindana atılır.

seyh abdulselam barzani hayati ve mucadelesi 2 1 — Şeyh Abdülselam Barzani Hayatı ve Mücadelesi

Barzan’a dönüş, Şirin Dağı Savaşı ve Barış Antlaşması

-Şeyh Abdüsselam 1910 yılında Barzan’a döner ve savaşçılarını yeniden toparlayarak savaşır ve önemli kayıplar verdirir. Bunun üzerine barış ve müzakere süreci başlatılır.

– Askeri Kaymakam, Şeyh Abdusselam’la onun TATUK yazlığında yaptığı görüşmelerde şu sekiz madde üzerinde görüş birliğine varılır:

Şeyh’in ayaklanmasına katıldıkları gerekçesiyle zindana atılan savaşçıların ve Barzanilerin esir alınan hanımlarının serbest bırakılması,
Osmanlı ordusunun yakıp yıkarak mahvettiği yerler için tazminat ödemesi,
Mıntıkaya acil bir şekilde okul, hastane ve diğer hizmetlerin götürülmesi,
Sembolik bir birliğin dışında Osmanlı ordusunun bölgeden çekilmesi,
Yerel Güvenlik ve Yönetim Merkezlerinin kurulması,
İşi yıkım noktasına gelmesine neden olan kötü niyetli görevlilerin bölgeden gönderilip yerlerine Kürtçeyi de iyi bilen iyi niyetli görevlilerin tayin edilmesi,
Şeyh Abdüsselam’ı rüşvetler karşısında Devlete ihbar edip hakkında düzmece raporlar düzenleyen kimselerin cezalandırılması.

şekilde sağlanan barış ve istikrar ortamına paralel olarak Barzan mıntıkasında ilk kez bir ilköğretim okulu açılır ve Şeyh Abdüsselam velilerin çocuklarını bu okula göndermelerini zorunlu kılar.

Zap Savaşı, Şeyh Abdüsselam’ın yeniden Barzan’dan çıkarılması ve İran’a sığınması

-İttihatçıların 1912 yılında yönetimden ayrılmalarının ardından iş başına Hürriyet ve İtilaf Partisi geçer.

-Şeyh Abdüsselam bu parti ile barışçıl ilişkiler kurar ve aralarında dostane ilişkiler kurulur.

-Fakat İttihatçılar 1913 yılında bir inkılap neticesinde yönetimi tekrar ele geçirirler.(1)

-İttihatçılar tarafından işbirliği ile suçlanan Safwet Paşa ise Şeyh Abdusselam’a sığınır ve Barzan’da bir okul açarak bizzat kendisi bu okulda öğretmenlik yapar.

-Bu arada İttihatçılar, Dürzî Esad Paşa’yı Musul Valiliğinden alıp yerine Diyarbakırlı Süleyman Nazif’i vali olarak tayin ederler.

-Süleyman Nazif 1913 yılında Musul valisi olduktan sonra ilk hedefine Şeyh Abdüsselam’ı cezalandırmayı koyar ve bu amaçla büyük bir askeri güçle Şeyh Abdüsselam’a karşı harekete geçer ve onu tutuklayıp yargılamak ister.

-Derken Şeyh Abdüsselam güçleri ile Süleyman Nazif güçleri arasında Mart 1914 yılında Zap yakınlarında savaş patlak verir.

-Şeyh Abdüsselam bu büyük güç karşısında bir kez daha Barzan’ı terk etmek zorunda kalır ve İran Kürdistanı’na sığınıp Urmiye civarında tutunmaya çalışır.

-Urmiye yakınlarında Simko Ağa olarak tanınan İsmail Ağa’yı ziyaret eder ve ikisi birlikte Rus Yüksek Komiseri ile görüşürler.

-Rus Yüksek Komiseri, Osmanlı hâkimiyetinden kurtulma yolunda Rusların yardım edeceği sözünü verir.

-Şeyh Abdüsselam bunun üzerine Rusya’ya, Tiflis’e gider ve 40 gün orada kalır fakat umduğu desteği alamaz ve döner

Şeyh Abdüsselam’ın başına ödül konulması ve bir ihanet örneği

Hükümet, Şeyh Abdüsselam hakkında çıkardığı fermanla ölüsünü veya dirisini getirene büyük ödüller vereceğini vaat eder.

-O sıralarda Şeyh Abdüsselam’ı Gengecîn köyündeki evinde misafir eden Şikaklı Sofi Abdullah bu ödül haberinin duyunca kendi evinde uyku halinde olan Şeyh Abdüsselam’ı yetkililere ihbar edip ihanette bulunur.

-Bu ihbar sonucu üç muhafızı ile birlikte uykuda yakalanan Şeyh Abdüsselam ve adamları sırayla Van ve Diyarbakır üzerinden Musul’a götürülüp Musul Valisi Süleyman Nazif’e teslim edilir.

-Süleyman Nazif göstermelik bir mahkemeyle kendisini ve üç muhafızını idama mahkûm eder ve 1914 yılında dördünü de idam ettirir. (Bitti) Yazının sonuna gelirken okumayanlar bu serinin ilk yazısı olan Şeyh Abdulselam Barzani Hayatı ve Mücadelesi 1 yazımızı da okuyabilirler.

Kaynak :

Basnews Gazetesi

ETİKETLER