Kürt müziği tarihten beri hep popülerliğini korumaktadır, gerek kendine ait lirik sanatı ile gerekse de dengbêjleri ile Kürt müzikleri birçok coğrafyada dinlenen müziklerin başını çekmektedir. Bizlerde Yürekleri Dağlayan 5 Etkileyici Kürtçe Müzik başlıklı makalemizde Mem Ararat şarkıları ile Beytocan şarkılarınında içinde yer aldığı en etkileyici 5 müziği sizler için derledik. Yaptığımız bu çalışmanın faydalı olacağını ümid ediyoruz.
İçindekiler:
Çoğu yönüyle benzerlik gösterse de şiirden farklı olarak melodisi bulunan, ölçü kalıpları şeklinde yazılan nazım biçimi şarkı; kimi zaman duygusallığımıza yoldaş olup yürekleri dağlamış, kimi zaman mutluluğumuza bazen de mutsuzluğumuza eşlik etmiştir.
Geldiğimiz şu zamana kadar insanoğlunun hayatına ruh katan, sanatı sanat yapan müzikler Kürtçe müzikte de yer almakta, dinleyenlerine etkisini göstermektedir.
Mezopotamya’da başlayıp zamanla civar bölgelere ve daha geniş alanlara yayılma gösteren Kürtçe, sürekli olarak değişime ve gelişime uğramıştır. Başlardan beri süregelen dengbejler Kürt kültürünün değişmez parçalarından biri olsa da devir değiştikçe, bu kültürde de çeşitlilikler meydana gelmeye başlamıştır. Batı kültüründen etkilenmeye başlayan Kürt halkı sanat alanında kendisini oldukça büyük bir yeniliğe sokmuştur.
Bu esnada gelişmeye daha çok katkı sağlayan genç yaştaki Kürt öğrenciler olmuştur. Başlarda kötü olarak gözükse de aslında yapılan göçler sonucu ortaya çıkan, öğrenilen yenilikler Kürtçenin dallanıp budaklanmasına mani olmuştur. Avrupa’ya göç eden aydınlar ve sanatçı ruhlu kişiler, oradaki akımlardan ilham almışlar ve etkilenmişlerdir. Bunun üzerine Kürt halkı üzerinde büyük bir etkisi olan Mıhemed Şexo örnek alınmıştır. Bu sanatçıyı örnek alıp yeni modern tarzlarda müzikler oluşturmaya başlayan Ciwan Haco halkına iyi anlamda büyük bir sarsıntı yaratmıştır.
Kürtlerde başlayan bu modern müzik gün geçtikçe gelişmiş ve sonralarda batı müziğinden etkiler sergilemeye başlamıştır. Çeşitli müzik seçenekleri oluştukça, müzik aletleri ve melodiler kullanılmaya başlandıkça, sözler güzelleşip insanlar daha çok ilgi gösterdikçe, dengbejler gölgede kalmaya başlamışlardır. Tamamen etkisini kaybetmemişlerdir elbette. Kürt Sineması Mercek Altında hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayabilirsiniz.
Yürekleri Dağlayan 5 Etkileyici Kürtçe Müzik makalemizin devamında biraz da Kürt müziğinin tarihi hakkında konuşacağız. Kürt müziğinin sürekli modernleşerek ilerlediğini görenler, tarihlerini ve kültürlerini geçmişten bugüne getiren dengbejlere haksızlık yapıldığını düşünerekten tekrardan onları koruma altına almak istemişlerdir ve bu konu hakkında faaliyetlere geçilmiştir. İlk olarak düzenleme Diyarbakır belediyesi tarafından getirilmiştir.
Fakat bir ayrıntı daha vardır ki dengbejler sadece modern müziğin gelişmesinden dolayı yok olma sürecine girmemişlerdir. Diğer bir sebep ise onlar üzerinden ticaret yapılmak istenmesi fikrine ayak uyduramamalarıdır. Hemen sizler için bunun nedenini açıklayalım.
Organizatörler arasında çıkan bir fikir olan dengbejleri ticari amaçlı kullanma düşüncesi ile çoğu etkinliklere getirilmeye çalışılan dengbejler bu yeniliğe bir süre sonra ayak uyduramamaya başlamışlardır. Çünkü bu iş tahmin edilenden daha zor bir hal almaya başlamıştır. Yaşanılan bu sıkıntıdan sonra gerçekten dengbejlerin korunması adı altında planlamalar, programlar uygulanmaya başlanmıştır. İlk adımı bahsettiğimiz üzere Diyarbakır atmıştır.
Diyarbakır hem kültürlerinin bölünmez parçaları olan dengbejleri koruma altına almıştır hem de onların ticari amaçlı değil de gerçekten kendi istekleri ile sanat uğruna bir şeyler yapmasını sağlamıştır. Kürt edebiyatında 7 şiir ve şair detaylarını inceleyebilirsiniz.
Bu durumun olması aslında oldukça normaldir. Çünkü eski zamanlarda herhangi bir çalgı çengi aleti bulunmamaktaydı. İnsanlar düğünlerinde, sünnet düğünlerinde ve eğlence amaçlı diğer etkinliklerde dahi dengbejlerden yardım alırlardı. Teknolojinin gelişmesi ve Kürtçenin müzik alanında ilerlemesi sonucu çınar ağaçlarına gölge düşmeye başlandı.
Neredeyse 15 – 20 yıl bu olaylardan dolayı kılam söyleyemen dengbejler bulunmaktadır. Kürt kültürünün sesi soluğu yavaş yavaş çekilmeye yüz göstermiştir. Ki bu talihsizliğin son anda ucundan dönülmüştür. Gençlerin bu konuda hassaslık göstermesi onların kültürlerini koruyacaklarının ve kimselere vermeyeceklerinin göstergesidir.
Silemane Mecid, Hemide Mecid, Efoye Esed, Ayşe Şan, Meryem Xan gibi eskiden oldukça rövanşta olan, radyoda sesleri ve duyguları duyulan ünlü dengbejlerin yerini artık Şivan Midi, Beytocan, Şiyar u Dijwar, Raperin, Mem Ararat gibi ünlü şarkıcı, türkücüler almıştır.
Günümüz Kürtçe şarkılarında en çok beğenilen ve dinlenen tarzlarda genel olarak duygusal, melankolik, aşk acısı ya da ihanet içeren, dünyanın gerçeklikleri ile dolu bir melodiye ve sözlere sahip olan şarkılar tercih edilmektedir.
Her bireyin kendi zevkine göre birçok müzik listesi bulunmaktadır Kürtçede. Ağlamak isteyeni ağlatan, güldüren, duygusala bağlayan, kederlendiren, dünya malının dünyada kalacağını hatırlatan, insanın yaşayışını dile getiren, eğlendiren, kavuşamayanlara ortak olan, yürekleri dağlayan, ölenleri yad eden, milletini öven, doğal güzellikleri sevdiren, topraklarına sahip çıkan, çocukları sevindiren, yaşlıları da unutmayan kısacası her konuya değinen müzikler olmalıdır.
Şarkıların genelde konuları birliktelikleri imkansız olan ayrılıklar üzerine yazılmaktadır. İlgimizi çeken romanlarda, destanlarda hikayelerini okuduğumuz kahramanlara müziklerde de aşinayız artık.. Bir nevi halkın yaşayış tarzını, hayata bakış açılarını, doğal güzelliklerini, yaşadıkları coğrafyayı, nimetlerin bereketini; konuşamayan bu değerleri dile getirmektedir. Kürt Sanatçısına “En İyi Dünya Müziği Albümü” Ödülü daha fazlası için
Sayısının fazlalığına bakmaksızın sadece 5 tanesinin Kürtçe ve Türkçe sözleri ile birer dörtlükler halinde sizler için paylaşmak istiyoruz. Yürekleri Dağlayan 5 Etkileyici Kürtçe Müzik başlağımızın devamında bahsettiğimiz şarkıları aşağıda listeliyoruz;
Her tişt vir e, dinya fanî
Te çi birî te çi anî
Te xwendiye bi çi zimanî
Gelo çima şiyar nabî
(Türkçe Sözleri)
Her şey yalan dünya fani
Ne getirdin, ne götürebilirsin
Okumuşsun ama hangi dilde
Ey halk niye uyanmıyorsun
Ez digerim li vê dinê
Sebra dilê xwe nabînim
Ka delala min bidin min
Min bi tiştan nexapînin
Geh dikevim geh radibim
Ez pêşiya xwe nabînim
(Türkçe Sözleri)
Bu dünyayı arıyorum
Kalbimi görmüyorum
Benim zevkim
Ben bir şeyler keşfetmiyorum
Bu güncel
Önünü görmüyorum
Dîsa dilê rezîl dinale.. canê…
Bê te mayî çiqa bê hale..
Dîsa dilê rezîl dinale…
Bê te mayî hewqa bê hale..
Dev ji’m berdin derdê’m girane…
Yara’m dibin ma hûn nizanin..
Dev ji’m berdin derdê’m girane…
Cana’m dibin ma hûn nizanin.. UNESCO’dan Feyli Kürt’e ‘Barış Sanatçısı’ unvanı fazlası için tıklayabilirsiniz
(Türkçe Sözleri)
Yine de kalbim…
Hala güzelsin..
Hala yürekli kalp…
Hala iyi bir teklifin var mı?
Bundan uzaklaşacağım…
Ben seni tanımıyorum..
Bundan uzaklaşacağım…
Bilmediğini biliyorum..
Gava tu çû
Dil ma li dû…
Ez û ez man rûbirû… Detaylı bilgi almak için bakabilirsiniz: Anne Marie Rockabye ve Cizreli Mehmet’in Düeti Montaj Çıktı
(Türkçe Sözleri)
Gittiğin vakit,
Ardında kalbim kaldı …
Kendimle yüz yüze, bir başıma …
Şеv е, stêrk li asîman
Dilеrizе bayê pişt çiyayan
Nêzîk mayе ji bеrbangê
Rеş dinêrе kolan
Sar е еv bajar. Daha fazla Modern Kürt Müziğinin Babası: Qedrî Can için
(Türkçe Sözleri)
Gеcеdir, göktе yıldızlar
Titrеşir dağların ardındaki rüzgarlar
Şafağa az kaldı,
Karanlık bakar sokaklar
Soğuktur bu şеhir.
Yürekleri Dağlayan 5 Etkileyici Kürtçe Müzik
Yorum Yaz